Vi phạm hợp đồng là gì? Biện pháp xử lý vi phạm hợp đồng

1. Vi phạm hợp đồng là gì?

Trước khi tìm hiểu các trường hợp vi phạm hợp đồng phổ biến, cũng như các biện pháp xử lý thường được áp dụng, Apolat Legal sẽ cung cấp cho bạn thông tin về khái niệm của loại vi phạm này, căn cứ theo quy định của Pháp luật Việt Nam và Pháp luật thế giới:

Khái niệm ở Việt Nam 

Chưa có định nghĩa cụ thể về vi phạm hợp đồng trong hệ thống pháp luật nước ta. Tuy nhiên, trong một số bộ luật như Bộ luật Dân sự 2015 và Luật thương mại, thuật ngữ vi phạm hợp đồng có thể được hiểu một cách thống nhất là các hành vi thực hiện không đúng hoặc không thực hiện theo hợp đồng của bên có trách nhiệm.

Vi phạm hợp đồng xảy ra khi một bên trong hợp đồng không thực hiện đúng nghĩa vụ của mình, dù là một phần hay toàn bộ, như được mô tả trong hợp đồng, hoặc thể hiện ý định không thực hiện nghĩa vụ hoặc có vẻ như không thể thực hiện nghĩa vụ của mình theo hợp đồng

Các bộ luật cũng ra những quy định và hướng dẫn chi tiết, cụ thể liên quan đến vi phạm hợp đồng, cũng như các chế tài được áp dụng trong các trường hợp xảy ra vi phạm.

Khái niệm trên toàn thế giới 

Thuật ngữ vi phạm hợp đồng trên thế giới được hiểu một cách khá nhất quán, tuy nhiên chế tài áp dụng đối với bên vi phạm lại được thực hiện tương đối khác nhau. Theo pháp luật tại Anh và Hoa Kỳ, vi phạm hợp đồng được định nghĩa là hành vi vi phạm các nghĩa vụ, trách nhiệm thể hiện trên hợp đồng. Hành vi này có thể gây trở ngại cho việc thực hiện hợp đồng của các bên liên quan.

Vi phạm hợp đồng có thể là việc thực hiện không đúng, hoặc không thực hiện những thỏa thuận trong hợp đồng, hoặc cả hai hành vi nói trên. Bất cứ hành vi vi phạm hợp đồng nào cũng có thể phát sinh quyền yêu cầu được bồi thường của bên bị ảnh hưởng, ngay cả trong trường hợp không có bất cứ thiệt hại nào về tài sản hay uy tín, danh dự.

Trong hệ thống pháp luật nước Pháp, vi phạm hợp đồng được hiểu rộng hơn, không chỉ bao gồm hành vi không tuân thủ các nghĩa vụ trong hợp đồng, mà còn bao gồm việc thực hiện chậm trễ hay không đầy đủ trách nhiệm, vi phạm các nghĩa vụ phụ hay nghĩa vụ phát sinh từ hợp đồng.

Khi có hành vi vi phạm xảy ra, bên bị ảnh hưởng sẽ có quyền đầu tiên là yêu cầu bên vi phạm phải thực hiện hợp đồng hoặc hủy bỏ hợp đồng. Trong đó, chế tài buộc thực hiện hợp đồng phải được lựa chọn trước, chỉ khi nào không thực hiện được hoặc không thỏa mãn yêu cầu của mình thì mới chuyển sang chế tài hủy hợp đồng và yêu cầu bồi thường thiệt hại.

Nếu đã lựa chọn phương án hủy hợp đồng và bồi thường thì không thể quay lại chế tài buộc thực hiện hợp đồng được nữa.

2. Các trường hợp vi phạm hợp đồng phổ biến

2 trường hợp vi phạm hợp đồng phổ biến nhất hiện nay là vi phạm do chủ thể giao kết hợp đồng và vi phạm xảy ra trong quá trình thực hiện giao kết:

2.1. Vi phạm hợp đồng do chủ thể giao kết hợp đồng

Đây là nguyên nhân chiếm phần lớn các trường hợp vi phạm hợp đồng, biểu hiện trong những trường hợp cụ thể như sau:

• Chủ thể giao kết hợp đồng không thực hiện đúng các nghĩa vụ, trách nhiệm thể hiện trên hợp đồng mà không có lý do chính đáng, hoặc do nhận thấy hợp đồng không khả thi, không có lợi cho mình.
• Chủ thể giao kết hợp đồng không thực hiện các nghĩa vụ trên hợp đồng dù đã được hưởng lợi từ quan hệ hợp đồng này.
• Chủ thể giao kết hợp đồng thực hiện không đúng, hoặc chỉ thực hiện một phần nghĩa vụ của mình thể hiện trên hợp đồng.

2.2. Vi phạm hợp đồng khi giao kết, thực hiện hợp đồng

Dạng vi phạm này thông thường chỉ được nhận ra sau khi ký kết hợp đồng một thời gian hoặc có xảy ra tranh chấp trong quá trình thực hiện, biểu hiện một cách cụ thể như sau:

• Chủ thể ký kết hợp đồng không đủ năng lực hành vi hoặc không đủ thẩm quyền giao kết.
• Bản hợp đồng vi phạm về hình thức (ví dụ như hợp đồng được ký kết dưới dạng hợp đồng điện tử, tuy nhiên theo quy định hợp đồng buộc phải được giao kết bằng văn bản)
• Đối tượng tiến hành giao kết hợp đồng nằm trong danh sách cấm của pháp luật (ví dụ như những đối tượng mua bán, săn bắt động vật quý hiếm, buôn bán ma túy, thuốc cấm, súng không được sự cho phép của pháp luật)
• Các đối tượng giao kết hợp đồng bị ép buộc, đe dọa hoặc lừa dối, không đảm bảo nguyên tắc tự nguyện, trung thực và bình đẳng.
• Hợp đồng thiếu các nội dung cơ bản được quy định bởi Pháp luật về loại hợp đồng ký kết.

Nhìn chung, các vi phạm hợp đồng dạng này thường là vi phạm quy định của pháp luật khi ký kết hợp đồng. Do đó, các bên liên quan cần phải nắm rõ điều luật về hợp đồng và Luật giao kết hợp đồng điện tử, quy trình thực hiện các giao dịch điện tử được pháp luật ban hành.

Xem thêm bài viết: Những tranh chấp thường gặp trong hợp đồng mua bán hàng hoá hiện nay

3. Biện pháp xử lý vi phạm hợp đồng

Tùy vào tính chất sự việc và loại vi phạm hợp đồng mà bạn có thể lựa chọn các biện pháp xử lý vi phạm sao cho phù hợp. Dưới đây là 4 phương án xử lý vi phạm hợp đồng thường được áp dụng nhất hiện nay:

3.1. Thông qua thương lượng, hòa giải

Thương lượng, hòa giải là hai phương án giải quyết vi phạm hợp đồng được ưu tiên và khuyến khích thực hiện. Các bên liên quan có thể chủ động gặp gỡ, bàn luận và thỏa thuận cách giải quyết vi phạm, tuy nhiên trong đa số trường hợp đều phải nhờ đến Tòa án hoặc Trọng tài thương mại đứng ra hòa giải.

Nhìn chung, nếu thương lượng và hòa giải thành công thì các bên liên quan sẽ đạt được rất nhiều lợi ích, như tiết kiệm án phí, rút ngắn thời gian thực hiện hợp đồng, giữ được hòa khí đôi bên.

Tuy nhiên, nhược điểm của phương án này là phụ thuộc khá nhiều vào thiện chí của các bên, hành vi vi phạm chủ yếu phát sinh từ nguyên nhân khách quan hoặc do hiểu lầm, hiểu không đúng các nội dung được thể hiện trên hợp đồng.

Dù vậy, trong tất cả các tranh chấp phát sinh do vi phạm hợp đồng thì thương lượng và hòa giải luôn được thực hiện trước tiên, nếu không thực hiện đồng nghĩa với việc bạn đã bỏ qua một cơ hội tốt và một biện pháp hiệu quả.

3.2. Thông qua tòa án, trọng tài

Giải quyết vi phạm hợp đồng thông qua tòa án và trọng tài thương mại được sử dụng khi các bên không thể tự thỏa thuận được. Trọng tài thương mại là phương án chỉ được áp dụng với vi phạm hợp đồng kinh doanh thương mại, và giải quyết tranh chấp để bảo vệ quyền lợi bản thân trong một thời gian nhất định.

Nếu không còn biện pháp nào thay đổi được cục diện căng thẳng thì việc yêu cầu Tòa án hay Trọng tài giải quyết là cần thiết và hữu hiệu. Bởi cả hai cơ quan này, nhất là Tòa án đại diện cho sức mạnh của nhà nước, có thể đưa ra phán quyết mang tính cưỡng chế thi hành để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho các bên.

Tuy nhiên, nếu đã lựa chọn phương án giải quyết bằng Tòa án hoặc Trọng tài thì cần tuân thủ chặt chẽ quy trình tố tụng theo quy định của pháp luật đối với từng loại tranh chấp.

3.3. Yêu cầu cơ quan điều tra và Viện Kiểm sát xem xét khởi tố vụ án hình sự

Đây là biện pháp cứng rắn nhất để giải quyết vi phạm hợp đồng, được sử dụng khi một bên có dấu hiệu thực hiện chiếm đoạt tài sản, hay có các hành vi lừa đảo, lạm dụng tín nhiệm.

Việc lừa đảo có thể được thể hiện qua thủ đoạn gian dối, đã có ý định trước khi ký kết hợp đồng, hoặc thể hiện qua sự lạm dụng tín nhiệm, từ đó thực hiện các thủ đoạn chiếm đoạt tài sản sau hoặc trong quá trình ký kết hợp đồng.

Nếu có đủ căn cứ chứng minh hành vi phạm tội, Viện Kiểm sát sẽ tiến hành khởi kiện, truy tố và đưa cá nhân, tổ chức vi phạm ra xét xử tại Tòa án, buộc bị cáo phải chịu hoàn toàn trách nhiệm, trả lại và bồi thường thiệt hại về tài sản cho đối phương.

3.4. Đơn phương hủy bỏ/đình chỉ thực hiện hợp đồng

Trong trường hợp các bên không thể tự thỏa thuận do bên vi phạm không chấm dứt các hành vi vi phạm hợp đồng, hoặc không có thiện chí sửa đổi để giải quyết hậu quả thì bên còn lại có thể đơn phương chấm dứt hợp đồng để hạn chế các hậu quả xấu hơn.

Tuy nhiên cũng cần cân nhắc thật kỹ, không nên nóng vội nếu không cần thiết. Trong trường hợp bạn bắt buộc phải sử dụng biện pháp này và gây ra thiệt hại cho bên vi phạm hợp đồng thì sẽ không cần bồi thường thiệt hại hợp đồng theo quy định của pháp luật. Đây được coi như là hậu quả mà bên vi phạm hợp đồng cần phải chịu.

Trên đây là một số thông tin về vi phạm hợp đồng, các trường hợp vi phạm hợp đồng cũng như cách giải quyết phù hợp. Nếu còn bất cứ thắc mắc gì khác, hoặc muốn liên hệ trực tiếp với luật sư tư vấn thì đừng quên liên hệ theo thông tin bên dưới hoặc để lại thông tin cá nhân để Apolat Legal có thể hỗ trợ bạn tận tình.

Với kinh nghiệm nhiều năm trong lĩnh vực tư vấn tranh chấp, đặc biệt là tranh chấp hợp đồng, Apolat Legal đảm bảo sẽ hỗ trợ khách hàng tất cả những vấn đề phát sinh trong thời gian ngắn nhất.

THÔNG TIN LIÊN HỆ: 

• HCM: Tầng 5, 99-101 Nguyễn Đình Chiểu, Phường Võ Thị Sáu, Quận 3, Hồ Chí Minh.
• HN: Tầng 10, số 5 Điện Biên Phủ, Phường Điện Biên, Quận Ba Đình, Hà Nội.
• Phone: 0911 357 447
• Email: info@apolatlegal.com
• Website: apolatlegal.com

Chia sẻ: