Giải quyết tranh chấp thương mại quốc tế bằng trọng tài thương mại ở nước ngoài

1. Hiểu thế nào về tranh chấp thương mại quốc tế

Tranh chấp thương mại quốc tế tức là một trong các bên vi phạm nghĩa vụ, không thực hiện đúng với nghĩa vụ mà mình đã cam kết trong thương mại quốc tế. Việc vi phạm nghĩa vụ của một bên dẫn đến các bên còn lại bị thiệt hại do cam kết không được thực hiện. Các bên có thể vi phạm các nghĩa vụ phát sinh từ các hiệp định thương mại song phương và đa phương hoặc vi phạm liên quan đến việc kí kết và thực hiện các loại hợp đồng thương mại cụ thể.

2. Các phương thức giải quyết tranh chấp thương mại quốc tế

Khi tranh chấp thương mại quốc tế xảy ra, các bên sẽ tìm kiếm những phương thức giải quyết thỏa đáng để đảm bảo quyền lợi chính đáng của mình. Các bên sẽ thông qua hình thức, thủ tục để loại bỏ những mâu thuẫn, những vi phạm trong thương mại quốc tế.

Hiện nay, có 4 phương thức giải quyết tranh chấp thương mại quốc tế:

Phương thức thương lượng

Thương lượng là phương thức giải quyết tranh chấp phổ biến và được sử dụng nhiều nhất. Các bên trong tranh chấp áp dụng phương thức này để giải quyết mọi tranh chấp phát sinh trong đời sống xã hội, nhất là trong hoạt động thương mại.

Thương lượng là phương thức được dùng nhiều nhất và phổ biến nhất khi có tranh chấp thương mại xảy ra. Phương thức này thường được sử dụng khi mâu thuẫn giữa hai bên không quá phức tạp và có thể tự thỏa thuận lại với nhau. 

Nếu hai bên lựa chọn thương lượng khi có tranh chấp thương mại xảy ra thì có thể tiết kiệm được thời gian và tiền bạc cho cả đôi bên. Ngoài ra, những thông tin cần giữ bí mật của hai bên cũng ít có khả năng bị lộ ra bên ngoài.

Phương thức hòa giải thương mại

Tương tự như thương lượng, hòa giải cũng là phương thức được lựa chọn nhiều khi xảy ra tranh chấp thương mại quốc tế. Tuy nhiên, hòa giải sẽ có thêm bên thứ ba giúp cho hai bên đi đến một thỏa thuận cuối cùng. Hòa giải viên sẽ không có quyền đưa ra phán quyết cuối cùng mà chỉ giúp cho hai bên thực hiện hòa giải đúng quy trình và đi đến thỏa thuận phù hợp với đôi bên.

Trọng tài thương mại

Trọng tài có thẩm quyền giải quyết các tranh chấp:

• Giữa các bên phát sinh từ hoạt động thương mại,
• Có ít nhất một bên có hoạt động thương mại hoặc
• Pháp luật có quy định là phải giải quyết bằng trọng tài; và nếu các bên có thoả thuận trọng tài.

Như vậy, chỉ khi quan hệ thương mại quốc tế của các bên đủ điều kiện sử dụng phương thức trọng tài thương mại thì mới có thể sử dụng trọng tài thương mại để giải quyết các tranh chấp thương mại quốc tế.

Tòa án

Tòa án là phương thức giải quyết tranh chấp thương mại quốc tế mang tính cưỡng chế nhất, có sự tham gia của cơ quan tài phán mang quyền lực nhà nước. Giải quyết tranh chấp thương mại quốc tế bằng Tòa án thường sẽ tốn nhiều thời gian và tốn kém tiền bạc của các bên nên khi nào các bên không đi đến được thỏa thuận chung và bắt buộc phải đưa đến tòa án thì phương thức này mới được lựa chọn áp dụng.

Trên đây là những phương thức được các bên lựa chọn giải quyết khi tranh chấp quốc tế xảy ra. Các bên có thể lựa chọn phương thức phù hợp với từng trường hợp khi xảy ra tranh chấp thương mại quốc tế.

3. Khi nào tranh chấp quốc tế được giải quyết bằng trọng tài thương mại ở nước ngoài

Trọng tài thương mại quốc tế sẽ không có quyền đương nhiên để giải quyết các tranh chấp thương mại quốc tế. Khi các bên có thỏa thuận và chỉ định trọng tài thương mại thì trọng tài thương mại mới có quyền giải quyết tranh chấp. Luật Trọng tài thương mại Việt Nam quy định về thỏa thuận chỉ định giải quyết tranh chấp bằng trọng tài thương mại. 

Trừ trường hợp thỏa thuận trọng tài thương mại bị vô hiệu hoặc bị một bên hủy bỏ, trọng tài thương mại quốc tế có quyền giải quyết tranh chấp thương mại quốc tế.

Như vậy, có thể thấy, thỏa thuận trọng tài có ý nghĩa rất quan trọng trong việc xác định trọng tài thương mại quốc tế có thẩm quyền giải quyết tranh chấp thương mại quốc tế hay không. 

Thỏa thuận trọng tài thương mại là cơ sở xác định thẩm quyền giải quyết tranh chấp thương mại quốc tế. Ngoài ra, thỏa thuận trọng tài thương mại còn loại bỏ thẩm quyền của tòa án, một khi trọng tài thương mại quốc tế đã giải quyết tranh chấp thì tòa án không có thẩm quyền nữa. Tuy nhiên, có một số quan hệ tranh chấp sẽ hạn chế trọng tài thương mại giải quyết.

4. Phán quyết của trọng tài thương mại ở nước ngoài có hiệu lực ở Việt Nam không?

Khoản 2, 3 Điều 427 Bộ Luật tố tụng dân sự quy định về việc công nhận phán quyết của trọng tài thương mại như sau:

“2. Phán quyết của Trọng tài nước ngoài được Tòa án Việt Nam công nhận và cho thi hành tại Việt Nam có hiệu lực pháp luật như quyết định của Tòa án Việt Nam đã có hiệu lực pháp luật và được thi hành theo thủ tục thi hành án dân sự.

3. Bản án, quyết định dân sự của Tòa án nước ngoài, phán quyết của Trọng tài nước ngoài chỉ được thi hành tại Việt Nam sau khi quyết định của Tòa án Việt Nam công nhận và cho thi hành bản án, quyết định của Tòa án nước ngoài, phán quyết của Trọng tài nước ngoài đó có hiệu lực pháp luật”

Như vậy, phán quyết của trọng tài thương mại nước ngoài có hiệu lực tại Việt Nam khi được Tòa án Việt Nam quyết định công nhận và cho thi hành.

Chia sẻ: