Nguyên tắc, phương thức giải quyết tranh chấp hợp đồng kinh doanh

1. Các phương thức giải quyết tranh chấp hợp đồng 

Thực tế, hiện nay các tranh chấp hợp đồng thường được giải quyết bằng một trong bốn phương thức chính sau đây:

• Giải quyết thông qua thương lượng: Là phương thức giải quyết tranh chấp hợp đồng được ưu tiên lựa chọn trước tiên. Trong thực tế, đa số các tranh chấp liên quan đến kinh doanh, thương mại đều được giải quyết bằng phương thức này. Pháp luật cũng khuyến khích các bên sử dụng phương thức tự thương lượng để giải quyết tranh chấp, trên nguyên tắc tôn trọng quyền và lợi ích của cả hai bên.
• Giải quyết thông qua hòa giải: Phương thức này được thực hiện thông qua bên trung gian (Hòa giải viên/trung tâm hòa giải) tiến hành cùng nhau bàn bạc và thỏa thuận, cuối cùng đi đến thống nhất một phương án giải quyết tranh chấp giữa hai bên và tự nguyện thực hiện phương án đã thỏa thuận thông qua hòa giải.
• Giải quyết thông qua trọng tài: Nghĩa là các bên sẽ đưa ra tranh chấp đã phát sinh giữa họ để Trọng tài giải quyết, sau đó Trọng tài sẽ xem xét sự việc, đưa ra phán quyết có giá trị cưỡng chế hai bên phải thi hành.
• Giải quyết thông qua tòa án: Đây là phương thức giải quyết tranh chấp hợp đồng mà hai bên sẽ thông qua cơ quan tiến hành tố tụng để giải quyết.

2. Các nguyên tắc giải quyết tranh chấp hợp đồng

Nguyên tắc giải quyết tranh chấp hợp đồng phải đảm bảo chính xác, nhanh chóng và phù hợp với pháp luật hiện hành. Bên cạnh đó, các phương án giải quyết cũng phải có tính khả thi cao, thực hiện dựa trên tính dân chủ, tôn trọng quyền tự quyết định của các bên với chi phí giải quyết thấp.

2.1 Nguyên tắc giải quyết tranh chấp hợp đồng theo pháp luật thương mại 

• Nguyên tắc thương nhân bình đẳng trước pháp luật: Tất cả các thương nhân thuộc mọi thành phần kinh tế bình đẳng trước pháp luật trong hoạt động thương mại.
• Nguyên tắc tự do, tự nguyện:

Các bên có quyền được tự do thỏa thuận trong phạm vi không trái với quy định, không đi ngược lại thuần phong mỹ tục hay đạo đức xã hội để xác lập các quyền, nghĩa vụ của 2 bên trong hoạt động thương mại. Nhà nước có trách nhiệm tôn trọng và bảo đảm các quyền này.

Các bên hoàn toàn tự nguyện trong hoạt động thương mại, không bên nào được quyền thực hiện các hành vi áp đặt, đe dọa, cưỡng ép hay ngăn cản.

• Nguyên tắc áp dụng thói quen được thiết lập giữa 2 bên: Trừ các trường hợp đã có thỏa thuận, các bên được nhận định là dĩ nhiên áp dụng thói quen trong hoạt động thương mại đã được thiết lập trước đó mà hai bên đều biết hoặc phải biết, nhưng phải đảm bảo không trái với quy định của pháp luật Việt nam.
• Nguyên tắc áp dụng tập quán: Trong trường hợp pháp luật không quy định, các bên không có thỏa thuận hay thói quen đã được thiết lập thì có thể sử dụng nguyên tắc áp dụng tập quán trong hoạt động thương mại, tuy nhiên phải đảm bảo không trái với các quy định của pháp luật hiện hành.
• Nguyên tắc bảo vệ lợi ích hợp pháp của khách hàng:

Thương nhân thực hiện hoạt động kinh doanh, thương mại có nghĩa vụ cung cấp thông tin trung thực, đầy đủ cho người tiêu dùng về các loại hàng hóa và dịch vụ mà mình đang kinh doanh, đồng thời chịu trách nhiệm hoàn toàn về các thông tin đó.

Thương nhân thực hiện hoạt động kinh doanh, thương mại phải chịu trách nhiệm hoàn toàn về tính hợp pháp cũng như chất lượng của sản phẩm, dịch vụ mình kinh doanh.

• Nguyên tắc thừa nhận giá trị pháp lý của thông điệp dữ liệu: Trong hoạt động kinh doanh, các thông điệp dữ liệu đáp ứng đầy đủ tiêu chuẩn kỹ thuật và điều kiện theo quy định của pháp luật thì sẽ được nhận định có giá trị về mặt pháp lý tương đương với văn bản.

2.2 Nguyên tắc giải quyết tranh chấp hợp đồng theo pháp luật dân sự 

• Tất cả các pháp nhân và cá nhân đều bình đẳng, được pháp luật bảo hộ như nhau về các quyền liên quan đến nhân thân và tài sản. Trong bất cứ trường hợp nào cũng không được phép phân biệt đối xử.
• Các hoạt động xác lập, thực hiện, chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự của cá nhân, pháp nhân đều được thực hiện trên cơ sở tự do, tự nguyện thỏa thuận và cam kết. Mọi cam kết đều có hiệu lực thực hiện với tất cả các bên, miễn là không vi phạm quy định của pháp luật.
• Các cá nhân, pháp nhân phải thực hiện xác lập,chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự của mình một cách trung thực và thiện chí.
• Việc xác lập, thực hiện, chấm dứt quyền và nghĩa vụ dân sự không được xâm phạm đến lợi ích của dân tộc, quốc gia, lợi ích công cộng hay quyền và lợi ích hợp pháp của các cá nhân khác.
• Các cá nhân, pháp nhân đều phải tự chịu trách nhiệm về hành vi không thực hiện hoặc thực hiện nghĩa vụ dân sự không đúng.

3. Việc khởi kiện tranh chấp hợp đồng sẽ diễn ra tại đâu?

Việc khởi kiện tranh chấp hợp đồng sẽ diễn ra tại Tòa án hoặc Trọng tài thương mại để giải quyết. Đặc điểm của hai phương thức cụ thể này như sau:

3.1 Phương thức giải quyết tranh chấp hợp đồng bởi Trọng tài thương mại 

Các bên sẽ tiến hành đưa ra các tranh chấp đã hoặc sẽ phát sinh giữa họ để giải quyết tại Trọng tài. Trọng tài sau khi thẩm định việc tranh chấp sẽ đưa ra phán quyết có giá trị cưỡng ép các bên phải thi hành.

• Phương án giải quyết của Trọng tài cũng bắt nguồn từ sự thỏa thuận giữa 2 bên trên cơ sở tự nguyện.
• Các bên được tự do lựa chọn một Trọng tài phù hợp, chỉ định Trọng tài viên để thành lập Hợp đồng Trọng tài giải quyết tranh chấp.
• Ngược với phương thức thương lượng hay hòa giải, Trọng tài có vai trò như một cơ quan xét xử. Tình tài phán của Trọng tài thể hiện ở các quyết định mang tính cưỡng chế thi hành.
• Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt nam có thẩm quyền giải quyết các mâu thuẫn, tranh chấp hình thành từ quan hệ kinh tế, trong đó có tranh chấp hợp đồng (tuy nhiên, tranh chấp hợp đồng mang tính thuần túy dân sự không thuộc thẩm quyền giải quyết của Trọng tài).
• Thẩm quyền của Trọng tài không phụ thuộc vào quốc tịch hay địa chỉ trụ sở giao dịch chính của các bên tranh chấp, địa điểm các bên tranh chấp có tài sản, nơi ký kết hay thực hiện hợp đồng.
• Điều kiện để trọng tài có thẩm quyền trong việc giải quyết tranh chấp là các bên phải có thỏa thuận trọng tài.
• Thỏa thuận trọng tài được hiểu là sự nhất trí của các bên đã, đang hoặc sẽ phát sinh tranh chấp đưa ra mâu thuẫn để giải quyết tại Trọng tài.
• Thỏa thuận trọng tài chỉ có giá trị khi được thể hiện dưới hình thức văn bản, và phải chỉ đích danh một trung tâm trọng tài cụ thể.
• Thỏa thuận trọng tài có thể là một điều khoản trong hợp đồng (điều khoản trọng tài) hay một thỏa thuận riêng biệt (hiệp nghị trọng tài)
• Tất cả sự thay đổi, đình chỉ, hủy bỏ hay vô hiệu của hợp đồng đều không ảnh hưởng đến hiệu lực của thỏa thuận trọng tài (trừ trường hợp lý do vô hiệu hợp đồng trùng với lý do thỏa thuận trọng tài vô hiệu).
• Thỏa thuận trọng tài không có tính chất ràng buộc các bên trong trường hợp vô hiệu hoặc không thi hành được.
• Khi đã có thỏa thuận trọng tài, các bên chỉ được phép kiện tại trọng tài theo thỏa thuận mà thôi. Tòa án sẽ không tham gia giải quyết nếu đã có thỏa thuận trọng tài, trừ trường hợp thỏa thuận trọng tài vô hiệu hoặc không thi hành được.
• Thỏa thuận trọng tài thực hiện theo nguyên tắc xét xử một lần. Phán quyết trọng tài có tính chung thẩm, nghĩa là các bên không thể tiến hành kháng cáo trước Tòa án hay bất kỳ tổ chức nào khác.
• Các bên tranh chấp phải thi hành phán quyết của Trọng tài trong thời hạn ấn định.

Xem thêm bài viết: Giải quyết tranh chấp bởi trọng tài thương mại trong hoạt động đầu tư kinh doanh

3.2 Phương thức giải quyết tranh chấp hợp đồng bởi Tòa án

Khi có tranh chấp hợp đồng phát sinh, nếu các bên không thể tiến hành thương lượng hay hòa giải thì có thể thực hiện tố tụng tại Tòa án. Tùy theo tính chất hợp đồng liên quan đến kinh tế hay dân sự mà các tranh chấp phát sinh sẽ được giải quyết theo thủ tục tố tụng kinh tế hay tố tụng dân sự.

3.2.1 Lợi ích của việc giải quyết tranh chấp Hợp đồng tại tòa án

• Các quyết định của Tòa án (đại diện cho quyền lực về tư pháp của nhà nước) mang tính cưỡng chế thi hành với các bên.
• Những sai sót trong quá trình giải quyết tranh chấp hợp đồng tại Tòa án có khả năng được phát hiện và khắc phục với nguyên tắc xét xử 2 cấp.
• Chi phí giải quyết tại Tòa án thấp hơn lệ phí trọng tài tại Việt Nam.

3.2.2 Hạn chế của việc giải quyết tranh chấp Hợp đồng tại tòa án

• Thời hạn giải quyết tranh chấp hợp đồng sẽ kéo dài hơn (do thủ tục tố tụng thường phức tạp, chặt chẽ).
• Khả năng hỗ trợ của các bên trong quy trình thu thập hay làm rõ chứng cứ còn nhiều hạn chế.

3.3 Phương thức giải quyết tranh chấp hợp đồng bởi Hòa giải thương mại

• Các bên tham gia giải quyết tranh chấp hợp đồng bằng hòa giải hoàn toàn tự nguyện và bình đẳng.
• Các thông tin liên quan đến cuộc hòa giải phải được giữ bí mật, trừ khi các bên có thỏa thuận bằng văn bản hoặc pháp luật có các quy định khác.
• Nội dung của thỏa thuận hòa giải không được vi phạm pháp luật, không trái với đạo đức xã hội, không thực hiện để trốn tránh nghĩa vụ hay xâm phạm quyền lợi của bên thứ 3.
• Đảm bảo nguyên tắc tự do ý chí của các bên tranh chấp, đảm bảo sự khách quan, hợp lý và công bằng, tôn trọng các tập quán thương mại trong nước và quốc tế.
• Hòa giải cần phải chấm dứt ngay nếu không đạt được thỏa thuận, hoặc một trong hai bên không muốn tiếp tục hòa giải.

Trên đây là các tư vấn của Apolat Legal về thủ tục giải quyết tranh chấp hợp đồng được sử dụng hiện nay. Nếu còn bất cứ thắc mắc gì, đừng quên liên hệ với Apolat Legal để được tư vấn và giải đáp thông tin cụ thể.

THÔNG TIN LIÊN HỆ: 

• Địa chỉ:
  • HCM: Tầng 5, 99-101 Nguyễn Đình Chiểu, Phường Võ Thị Sáu, Quận 3, Hồ Chí Minh.
  • HN: Tầng 10, số 5 Điện Biên Phủ, Phường Điện Biên, Quận Ba Đình, Hà Nội.
• Phone: 0911 357 447
• Email: info@apolatlegal.com
• Website: apolatlegal.com

Chia sẻ: