Quy định pháp luật về người lao động cao tuổi

Bộ luật Lao động 2019 quy định người lao động (“NLĐ”) là người làm việc cho người sử dụng lao động (“NSDLĐ”) theo thỏa thuận, được trả lương và chịu sự quản lý, điều hành, giám sát của NSDLĐ. Độ tuổi lao động tối thiểu của người lao động là đủ 15 tuổi,⁽¹⁾ trừ một số trường hợp NSDLĐ được sử dụng NLĐ dưới 15 tuổi. Như vậy, pháp luật chỉ đang giới hạn độ tuổi lao động tối thiểu mà không quy định độ tuổi lao động tối đa của NLĐ. Nói cách khác, NLĐ cao tuổi vẫn là đối tượng được tham gia vào quan hệ lao động với NSDLĐ và nhận được các quyền lợi trong quá trình làm việc.  

Tuy nhiên, do đặc thù về độ tuổi, tình trạng sức khoẻ, pháp luật lao động có những quy định đặc biệt nhằm đảm bảo NLĐ cao tuổi được làm việc trong môi trường phù hợp và hưởng các chế độ ưu đãi xứng đáng. Trong bài viết này, tác giả sẽ phân tích một số quy định pháp luật liên quan đến NLĐ cao tuổi theo Bộ luật Lao động 2019 và pháp luật khác có liên quan. 

1. Khái niệm về NLĐ cao tuổi theo quy định của pháp luật lao động 

Điều 148 Bộ luật Lao động 2019 quy định NLĐ cao tuổi người tiếp tục lao động sau độ tuổi nghỉ hưu.  

Theo Khoản 2 Điều 169 Bộ luật Lao động, tuổi nghỉ hưu của NLĐ trong điều kiện làm việc bình thường được điều chỉnh theo lộ trình cho đến khi đủ 62 tuổi đối với NLĐ nam vào năm 2028 và đủ 60 tuổi đối với NLĐ nữ vào năm 2035. 

Kể từ năm 2021, tuổi nghỉ hưu của NLĐ trong điều kiện lao động bình thường là đủ 60 tuổi 03 tháng đối với NLĐ nam và đủ 55 tuổi 04 tháng đối với NLD nữ; sau đó, cứ mỗi năm tăng thêm 03 tháng đối với NLĐ nam và 04 tháng đối với NLĐ nữ. 

Theo đó, tính đến năm 2025, độ tuổi nghỉ hưu là đủ 61 tuổi 3 tháng đối với NLĐ nam và 56 tuổi 8 tháng đối với NLĐ nữ trong điều kiện lao động bình thường. 

Bài viết liên quan: Những vấn đề cần lưu ý khi tuyển dụng người lao động cao tuổi nước ngoài

2. Quyền của NLĐ cao tuổi trong quan hệ lao động của NSDLĐ 

2.1 Liên quan đến việc giao kết hợp đồng lao động với NSDLĐ 

Về nguyên tắc, việc giao kết hợp đồng lao động giữa NLĐ và NSDLĐ cần dựa trên sự tự nguyện, thiện chí, bình đẳng, hợp tác, tôn trọng quyền và lợi ích hợp pháp của hai bên. Tuy nhiên, đối với NLĐ cao tuổi, thì sẽ có các quyền sau đây:⁽²⁾ 

1. Quyền thỏa thuận với NSDLĐ về việc rút ngắn thời giờ làm việc hằng ngày hoặc áp dụng chế độ làm việc không trọn thời gian. 
2. Thoả thuận với NSDLĐ về việc giao kết nhiều lần hợp đồng lao động xác định thời hạn. 

2.2 Liên quan đến chế độ, phúc lợi của NLĐ cao tuổi: 

1. NLĐ cao tuổi đang hưởng lương hưu theo quy định của Luật Bảo hiểm xã hội mà làm việc theo hợp đồng lao động mới thì ngoài quyền lợi đang hưởng theo chế độ hưu trí, NLĐ cao tuổi được hưởng tiền lương và các quyền lợi khác theo quy định của pháp luật, hợp đồng lao động.⁽³⁾ 
2. Được NSDLĐ tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp, cụ thể:
   • Đối với bảo hiểm xã hội bắt buộc:  

   Theo Khoản 1 Điều 2 Luật bảo hiểm xã hội 2014, người làm việc theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn, hợp đồng lao động xác định thời hạn, hợp đồng lao động theo mùa vụ hoặc theo một công việc nhất định có thời hạn từ đủ 03 tháng đến dưới 12 tháng hoặc theo hợp đồng lao động có thời hạn từ đủ 01 tháng đến dưới 03 tháng là công dân Việt Nam thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc. Bên cạnh đó, pháp luật cũng không giới hạn độ tuổi tham gia bảo hiểm này do đó NLĐ cao tuổi vẫn thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc. 

   • Đối với bảo hiểm y tế:  

   Theo Khoản 1 Điều 12 Luật Bảo hiểm y tế, đối tượng tham gia bảo hiểm  tế bao gồm: “Người lao động làm việc theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn, hợp đồng lao động có thời hạn từ đủ 3 tháng trở lên;…”. Mà không có quy định riêng biệt nào quy định trường hợp NLĐ cao không phải tham gia BHYT. Trong trường hợp NLĐ cao tuổi ký kết hợp đồng lao động từ đủ 3 tháng trở lên, thì sẽ được tham gia bảo hiểm y tế theo quy định pháp luật. 

   • Bảo hiểm thất nghiệp: 

   Theo Điều 43 Luật Việc làm 2013, NLĐ là công dân Việt Nam từ đủ 15 tuổi phải tham gia bảo hiểm thất nghiệp khi làm việc theo hợp đồng lao động hoặc hợp đồng làm việc. Tuy nhiên, NLĐ đang được hưởng lương hưu thì không phải tham gia bảo hiểm thất nghiệp.⁽⁴⁾ 

   Do đó, trong trường hợp NLĐ không được nhận lương hưu theo quy định pháp luật về bảo hiểm xã hội thì NSDLĐ có trách nhiệm tham gia bảo hiểm thất nghiệp cho NLĐ cao tuổi. 

3. Được hưởng các chế độ, phúc lợi khác tuỳ theo quy định, chính sách nội bộ của NSDLĐ dành cho NLĐ cao tuổi. 

Ngoài ra, về phía NSDLĐ, trong quá trình sử dụng NLĐ cao tuổi cũng cần lưu ý những vấn đề sau: 

1. NSDLĐ được Nhà nước khuyến khích sử dụng NLĐ cao tuổi làm việc phù hợp với sức khỏe để bảo đảm quyền lao động và sử dụng hiệu quả nguồn nhân lực. 
2. NSDLĐ Không được sử dụng NLĐ cao tuổi làm nghề, công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm có ảnh hưởng xấu tới sức khỏe NLĐ cao tuổi, trừ trường hợp bảo đảm các điều kiện làm việc an toàn. 
3. NSDLĐ có trách nhiệm quan tâm chăm sóc sức khỏe của NLĐ cao tuổi tại nơi làm việc.⁽⁵⁾ 

⁽¹⁾ Khoản 1 Điều 3 Bộ luật Lao động 2019

⁽²⁾ Khoản 2, Khoản 3 Điều 148 Bộ luật Lao động 2019

⁽³⁾ Khoản 2 Điều 149 Bộ luật Lao động 2019

⁽⁴⁾ Khoản 2 Điều 43 Luật Việc làm 2013

⁽⁵⁾ Điều 149 Bộ luật Lao động 2019

Chia sẻ: