Bảo vệ cổ đông thiểu số trong thỏa thuận cổ đông

Hiện nay, việc các cổ đông trong công ty cổ phần ký kết một thỏa thuận riêng biệt so với Điều Lệ công ty, nhằm điều chỉnh mối quan hệ giữa các cổ đông mà không phải đăng ký với cơ quan có thẩm quyền (“Thỏa Thuận Cổ Đông”) đang dần trở nên phổ biến hơn, đặc biệt là khi các nhà đầu tư chuẩn bị tham gia vào một giao dịch mua bán và sáp nhập. Bài viết này nêu ra và phân tích một số điều khoản có thể đưa vào Thỏa Thuận Cổ Đông nhằm bảo vệ quyền lợi của các cổ đông thiểu số trong công ty cổ phần, là các cổ đông sở hữu một số lượng cổ phần chiếm tỷ lệ nhỏ, không có khả năng ảnh hưởng lớn đến việc kiểm soát, điều hành và ra quyết định đối với các vấn đề của công ty.  

1. Điều khoản về Quyền Chọn Bán (Put Option) 

Quyền Chọn Bán là công cụ thuận tiện để cổ đông rút vốn đầu tư ra khỏi công ty khi xảy một sự kiện bất lợi nghiêm trọng đối với họ. Cụ thể, Quyền Chọn Bán là quyền của cổ đông (nhưng cổ đông không bắt buộc thực hiện quyền này) mà: (i) cho phép cổ đông bán cổ phần của mình cho cổ đông khác; (ii) với một mức giá đã được xác định; (iii) khi xảy ra một sự kiện đã được xác định trong Thỏa Thuận Cổ Đông. Cơ chế này thường được quy định trong Thỏa Thuận Cổ Đông trong trường hợp nhà đầu tư lo ngại về các rủi ro tiềm ẩn hoặc bất ổn trong công ty, đảm bảo rằng, nếu tình hình của công ty xấu đi theo các điều kiện được xác định trước, nhà đầu tư có phương thức phù hợp để rút khoản đầu tư của mình và không phải chịu thiệt hại lớn. 

Ví dụ: Nhà đầu tư A (cổ đông thiểu số) khi quyết định đầu tư vào công ty cổ phần X lo ngại về tình hình tài chính của X và đề nghị ký kết với cổ đông hiện hữu của X là B một Thỏa Thuận Cổ Đông, trong đó có quy định rằng: Trường hợp báo cáo tài chính của X ghi nhận kết quả kinh doanh thua lỗ trong vòng 03 năm liên tiếp thì A có quyền chuyển nhượng toàn bộ cổ phần cho B theo mức giá đã thỏa thuận và B có nghĩa vụ nhận chuyển nhượng số cổ phần đó. 

2. Điều khoản về Vấn Đề Bảo Lưu (Reserved Matters) 

Các Vấn Đề Bảo Lưu là các vấn đề quan trọng, có ảnh hưởng lớn đến hoạt động kinh doanh, quản trị trong công ty mà sẽ không được thông qua nếu không có sự chấp thuận của 100% cổ đông công ty. Điều này có nghĩa là các cổ đông thiểu số, dù nắm giữ một tỷ lệ rất nhỏ cổ phần của công ty, vẫn có quyền quyết định đối với Vấn Đề Bảo Lưu, từ đó quyền lợi của cổ đông thiểu số được bảo vệ. 

Các Vấn Đề Bảo Lưu sẽ do các cổ đông tham gia vào Thỏa Thuận Cổ Đông cùng thỏa thuận để thống nhất, ví dụ: công ty ký kết hợp đồng có giá trị lớn trên 70% giá trị tổng tài sản trên báo cáo tài chính, công ty thay đổi tên/trụ sở/đầu tư ra nước ngoài… 

Bằng cách yêu cầu sự chấp thuận của tất cả các cổ đông, điều khoản về Vấn Đề Bảo Lưu giúp duy trì sự cân bằng và công bằng trong công ty, ngăn chặn các cổ đông lớn đơn phương đưa ra các quyết định có thể ảnh hưởng tiêu cực đến doanh nghiệp hoặc làm tổn hại đến giá trị đầu tư của cổ đông thiểu số. 

3. Điều khoản về Quyền Cùng Bán (Tag-along) 

Quyền Cùng Bán đảm bảo rằng các cổ đông thiểu số được đối xử công bằng khi các cổ đông lớn quyết định bán cổ phần của họ cho nhà tư bên ngoài. Cụ thể, Quyền Cùng Bán cho phép các cổ đông thiểu số có quyền “cùng bán” cổ phần của họ cho người mua mới theo các điều khoản và điều kiện tương tự như cổ đông lớn.  

Về cơ bản, điều khoản về Quyền Cùng Bán được hiểu là: Khi một cổ đông lớn bán cổ phần của họ cho nhà đầu tư mới (ngoài các cổ đông hiện hữu của công ty) thì cổ đông thiểu số đồng thời có quyền bán cổ phần của mình cho nhà đầu tư đó mà (i) tương ứng với tỷ lệ cổ phần dự kiến bán của cổ đông lớn và; (ii) với giá và điều kiện bán tương ứng với giá và điều kiện bán của cổ đông lớn.  

Như vậy, khi cổ đông thiểu số thực hiện Quyền Cùng Bán, nhà đầu tư mới buộc phải mua cổ phần của cả cổ đông lớn lẫn cổ đông thiểu số để có thể thực hiện được giao dịch của cổ đông lớn và nhà đầu tư mới. Điều khoản này tạo điều kiện để cổ đông thiểu số bán được cổ phần của mình, vì ở cương vị của một cổ đông thiểu số, việc tìm được đối tác mua  cổ phần có thể không dễ dàng. Mặt khác, cổ đông thiểu số sẽ tránh được việc phải tiếp tục đầu tư vào công ty trong trường hợp cổ đông lớn thoái vốn khỏi công ty.  

Việc ký kết Thỏa Thuận Cổ Đông có thể hướng đến nhiều mục tiêu khác nhau như: bảo vệ, thắt chặt và duy trì mối quan hệ hợp tác giữa các cổ đông, đề ra hướng giải quyết khi có xung đột, mâu thuẫn trong quá trình hoạt động kinh doanh của công ty,… Trên đây là một số điều khoản mà các nhà đầu tư có thể tham khảo và cân nhắc để đưa vào Thỏa Thuận Cổ Đông, nhằm bảo vệ quyền lợi của cổ đông thiểu số.  

Bài viết liên quan:

1/ Bảo vệ cổ đông thiểu số trong công ty cổ phần

2/ Thỏa thuận cổ đông trong giao dịch M&A (phần 1)

3/ Thỏa thuận cổ đông trong giao dịch M&A (phần 2)

Chia sẻ: