Vấn đề bản quyền tác giả khi cover lại bài hát

Hiện nay, cover bài hát là hành vi rất phổ biến, đặc biệt là trên môi trường nội dung số. Tuy nhiên, vấn đề bản quyền tác giả khi cover lại bài hát của người khác là điều cần chú ý khi hành vi này có thể đối mặt nhiều rủi ro về vi phạm quyền tác giả với nhiều chế tài khác nhau. Bài viết này nhằm cung cấp cho người đọc các thông tin tổng quan nhất về vấn các quy định pháp luật có thể phát sinh khi thực hiện cover bài hát của người khác nhưng chưa được sự cho phép của tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả.  

1. Về quyền Sở hữu trí tuệ đối với tác phẩm âm nhạc. 

Bài hát, hay nói theo ngôn ngữ luật là “tác phẩm âm nhạc” là môt trong số 12 loại hình tác phẩm được bảo hộ quyền tác giả quy định tại Điều 14 Luật Sở hữu trí tuệ (SHTT) hiện hành.  

Theo đó, đối với một bài hát, sẽ có hai nhóm quyền phát sinh là: Quyền nhân thân (của tác giả) và nhóm quyền tài sản (của chủ sở hữu). 

• Quyền nhân thân (Điều 19 Luật Sở hữu trí tuệ):  

1. Đặt tên cho tác phẩm;  
2. Đứng tên thật hoặc bút danh trên tác phẩm; được nêu tên thật hoặc bút danh khi tác phẩm được công bố, sử dụng;  
3. Bảo vệ sự toàn vẹn của tác phẩm, không cho người khác sửa chữa, cắt xén hoặc xuyên tạc tác phẩm dưới bất kỳ hình thức nào gây phương hại đến danh dự và uy tín của tác giả;  
4. Công bố tác phẩm hoặc cho phép người khác công bố tác phẩm (quyền này có thể được chuyển giao cho chủ sở hữu).  

•  Quyền tài sản bao gồm các quyền (Điều 20 Luật Luật Sở hữu trí tuệ):  

1. Làm tác phẩm phái sinh;  
2. Biểu diễn tác phẩm trước công chúng;  
3. Sao chép tác phẩm;  
4. Phân phối, nhập khẩu bản gốc hoặc bản sao tác phẩm;  
5. Truyền đạt tác phẩm đến công chúng bằng phương tiện hữu tuyến, vô tuyến, mạng thông tin điện tử hoặc bất kỳ phương tiện kỹ thuật nào khác;  
6. Cho thuê bản gốc hoặc bản sao tác phẩm điện ảnh, chương trình máy tính.  

Quyền nhân thân là quyền gắn liền với cá nhân người sáng tác tác phẩm, phải được đảm bảo trong bất kỳ trường hợp nào và được bảo hộ không giới hạn thời gian. Còn các quyền tài sản là quyền độc quyền chủ sở hữu, những tổ chức, cá nhân khi khai thác, sử dụng một, một số hoặc toàn bộ các quyền tài sản nêu trên phải xin phép và trả tiền nhuận bút, thù lao, các quyền lợi vật chất khác cho chủ sở hữu quyền tác giả. 

2. Bản chất pháp lý của việc cover bài hát 

Cover bài hát – được hiểu là việc trình diễn lại tác phẩm đã được công bố trước đó. Việc trình diễn (cover) lại được hiểu là việc sử dụng tác phẩm âm nhạc và đi kèm với các hành vi sau (Điều 21 Nghị định 22/2018): 

• định hình buổi biểu diễn dưới dạng bản ghi âm, ghi hình; 
• biểu diễn tác phẩm trước công chúng (được hiểu là việc biểu diễn tác phẩm một cách trực tiếp hoặc thông qua các bản ghi âm, ghi hình hoặc bất kỳ phương tiện kỹ thuật và tại bất cứ nơi nào mà công chúng có thể tiếp cận được). 
• truyền đạt tác phẩm trước công chúng: là truyền đạt tác phẩm đến công chúng bằng phương tiện hữu tuyến, vô tuyến, mạng thông tin điện tử hoặc bất kỳ phương tiện kỹ thuật nào để đưa tác phẩm hoặc bản sao tác phẩm đến công chúng mà công chúng có thể tiếp cận được tại địa điểm và thời gian do chính họ lựa chọn). 

Việc cover bài hát hay sử dụng tác phẩm phải đảm bảo không được xâm phạm quyền tác giả (các quyền nhân thân của tác giả và quyền tài sản chủ sở hữu quyền tác giả). Cụ thể: 

• Quyền nhân thân: đảm bảo quyền đứng tên, được nêu tên của tác giả khi công bố, sử dụng tác phẩm; đảm bảo sự toàn vẹn của tác phẩm; 
• Quyền tài sản: Việc sử dụng bất kỳ quyền nào thuộc nhóm quyền tài sản cũng phải xin phép và trả tiền nhuận bút, thù lao, các quyền lợi vật chất khác cho chủ sở hữu quyền tác giả, trừ các trường hợp luật có quy định khác. 

3. Chế tài áp dụng nếu xâm phạm bản quyền tác giả khi cover lại bài hát 

Trong trường hợp sử dụng tác phẩm không xin phép và không trả tiền nhuận bút, thù lao, người sử dụng có thể phải chịu các chế tài sau đây: 

3.1. Xử lý vi phạm quyền tác giả bằng biện pháp dân sự – Bồi thường thiệt hại: 

Điều 198 Luật Sở hữu trí tuệ hiện hành quy định chủ thể quyền sở hữu trí tuệ việc yêu cầu tổ chức, cá nhân có hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ phải chấm dứt hành vi xâm phạm, xin lỗi, cải chính công khai, bồi thường thiệt hại hoặc khởi kiện ra tòa án hoặc trọng tài để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình. 

Theo đó, nếu người cover bài hát thực hiện không đúng quy định của pháp luật, vi phạm quyền tác giả và gây ra thiệt hại cho Chủ sở hữu quyền tác giả thì có nghĩa vụ phải bồi thường thiệt hại và Chủ sở hữu quyền tác giả có quyền khởi kiện người đó ra tòa án để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình.  

Nếu các bên thỏa thuận được về việc thanh toán thù lao, nhuận bút thì không có vấn đề gì, nhưng nếu tranh chấp được đưa ra giải quyết tại tòa án/ trọng tài có thẩm quyền và nguyên đơn chứng minh được có thiệt hại thì Tòa sẽ xác định mức bồi thường do hành vi vi phạm quyền tác giả dựa trên các căn cứ hợp lý do nguyên đơn cung cấp (Ví dụ như tổng thiệt hại vật chất tính bằng tiền cộng với khoản lợi nhuận mà bị đơn đã thu được do thực hiện hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ..). Nếu không xác định được thì mức bồi thường thiệt hại về vật chất cho hành vi vi phạm quyền tác giả do Tòa án ấn định, tùy thuộc vào mức độ thiệt hại, nhưng không quá năm trăm triệu đồng; phí luật sư, bồi thường thiệt hại về tinh thần. (Điều 204, 205 Luật SHTT hiện hành). 

3.2. Xử phạt vi phạm quyền tác giả bằng biện pháp hành chính 

Biện pháp xử phạt vi phạm hành chính được áp dụng đối với tổ chức, cá nhân thực hiện một trong các hành vi xâm phạm quyền tác giả gây thiệt hại cho tác giả, chủ sở hữu, người tiêu dùng hoặc cho xã hội (Điều 211 Luật Sở hữu trí tuệ). Cụ thể 

1. Xâm phạm quyền tác giả với quyền nhân thân:
   • Không nêu tên thật, bút danh tác giả, tên tác phẩm hoặc nêu không đúng tên tác giả, tác phẩm trên bản ghi âm, ghi hình: Phạt tiền từ 2.000.000 đồng đến 3.000.000 đồng và buộc cải chính công khai trên phương tiện thông tin đại chúng; (Điều 9 Nghị định 131/2013/NĐ-CP) 
   • Hành vi tự ý sửa chữa, cắt xén tác phẩm gây phương hại đến danh dự và uy tín của tác giả: Phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng; Hành vi xuyên tạc tác phẩm gây phương hại đến danh dự và uy tín của tác giả:  Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng. Biện pháp khắc phục hậu quả có thể được áp dụng là buộc cải chính công khai trên phương tiện thông tin đại chúng và Buộc dỡ bỏ bản sao tác phẩm vi phạm dưới hình thức điện tử, trên môi trường internet. (Điều 10 Nghị định 131/2013/NĐ-CP) 
2. Xâm phạm quyền tác giả với quyền tài sản 

• Hành vi biểu diễn tác phẩm trước công chúng mà mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả: (1) biểu diễn trực tiếp tác phẩm phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng; (2) hành vi biểu diễn tác phẩm thông qua các chương trình ghi âm, ghi hình hoặc bất kỳ phương tiện kỹ thuật nào mà công chúng có thể tiếp cận: Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 15.000.000 đồng. Biện pháp khắc phục hậu quả có thể được áp dụng là Buộc dỡ bỏ bản sao bản ghi âm, ghi hình vi phạm. (Điều 13 Nghị định 131/2013/NĐ-CP) 
• Hành vi truyền đạt tác phẩm đến công chúng bằng phương tiện hữu tuyến, vô tuyến, mạng thông tin điện tử hoặc bất kỳ phương tiện kỹ thuật nào mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả: Phạt tiền từ 15.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng. Biện pháp khắc phục hậu quả có thể được áp dụng là Buộc dỡ bỏ bản sao bản ghi âm, ghi hình vi phạm. (Điều 17 Nghị định 131/2013/NĐ-CP) 

Hy vọng bài viết trên đã cung cấp được các thông tin cơ bản về quy định của luật sở hữu trí tuệ liên quan đến hành vi cover bài hát. Nếu bạn có bất kì vấn đề nào cần tư vấn thêm, vui lòng liên hệ với Apolat Legal qua hotline (+84) 911 357 447 hoặc email info@apolatlegal.com.   

Chia sẻ: