Một số vấn đề liên quan đến học nghề, tập nghề theo quy định của pháp luật lao động

Trong bối cảnh quan hệ lao động ngày càng phát triển và thay đổi nhanh chóng, đào tạo nghề tại nơi làm việc đóng vai trò then chốt trong việc chuẩn bị nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu thực tiễn của doanh nghiệp. Theo quy định của Bộ luật Lao động hiện hành, người lao động có quyền được học nghề, nâng cao trình độ nghề nghiệp và tiếp cận các chương trình đào tạo phù hợp với định hướng phát triển nghề nghiệp cá nhân.  

Tuy nhiên, trên thực tế, nhiều doanh nghiệp và người lao động vẫn chưa tiếp cận về các hình thức đào tạo này hoặc đã tiếp cận nhưnh gặp khó khăn trong việc phân biệt giữa hai khái niệm “học nghề” và “tập nghề”. Bài viết này sẽ làm rõ các quy định pháp lý liên quan, phân biệt giữa học nghề và tập nghề và nêu bật một số lưu ý cho người sử dụng lao động và người lao động khi triển khai các chương trình đào tạo phù hợp với quy định pháp luật và nhu cầu thực tế. 

1. Khái niệm và mục đích của việc học nghề, tập nghề để làm việc cho người sử dụng lao động 

Khái niệm về học nghề, tập nghề được quy định tại Điều 61 Bộ luật Lao động 2019: 

• Học nghề để làm việc cho người sử dụng lao động là việc người sử dụng lao động tuyển người vào để đào tạo nghề nghiệp tại nơi làm việc.  

• Tập nghề để làm việc cho người sử dụng lao động là việc người sử dụng lao động tuyển người vào để hướng dẫn thực hành công việc, tập làm nghề theo vị trí việc làm tại nơi làm việc.  

Nhìn chung, học nghề hay tập nghề thì đều là một hình thức đào tạo ngề nghiệp hướng đến đối tượng là người lao động với mục tiêu chung là: 

• bồi dưỡng, cập nhật, nâng cao kiến thức, kỹ năng nghề nghiệp. 

• trang bị, tăng thêm năng lực thực hiện nghề. 

• bổ sung kiến thức mới, hoàn chỉnh các tiêu chuẩn nghề nghiệp để nâng cao kiến thức, kỹ năng và thái độ nghề nghiệp. 

Về phía người sử dụng lao động, việc đào tạo nghề nghiệp thông qua học nghề, tập nghề có ý nghĩa quan trọng trong: 

• Chủ động đào tạo nguồn nhân lực phù hợp với nhu cầu sản xuất, kinh doanh thực tế của doanh nghiệp. 

• Giúp người lao động làm quen với công việc, quy trình vận hành, văn hóa doanh nghiệp ngay từ giai đoạn đầu. 

• Đánh giá năng lực, thái độ của người lao động thông qua quá trình học nghề, tập nghề, làm cơ sở cho quyết định tuyển dụng chính thức. 

• Tiết kiệm chi phí tuyển dụng, đào tạo lại và thời gian làm quen công việc cho người lao động mới. 

• Gắn kết trách nhiệm giữa người lao động và người sử dụng lao động ngay từ giai đoạn học việc, tập nghề, góp phần xây dựng lực lượng lao động ổn định, lâu dài. 

• Nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp thông qua đội ngũ lao động có kỹ năng tay nghề được đào tạo phù hợp với yêu cầu sản xuất thực tế. 

2. Sự khác biệt giữa học nghề và tập nghề: 

Hiện tại, theo nội dung quy định của pháp luật, thì khó để xác định sự khác nhau về học nghề, tập nghề, trong quá trình nghiên cứu, thì có thể phân biệt hai hình thức này dựa trên các tiêu chí sau: 

3. Một số lưu ý liên quan đến học nghề, tập nghề 

i. Người sử dụng lao động và người lao động phải ký hợp đồng đào tạo theo quy định của Luật Giáo dục nghề nghiệp⁽³⁾ gồm các nội dung sau⁽⁴⁾: 

• Tên nghề đào tạo hoặc các kỹ năng nghề đạt được; 

• Địa điểm đào tạo; 

• Thời gian hoàn thành khóa học; 

• Mức học phí và phương thức thanh toán học phí. Tuy nhiên, người sử dụng lao động không được thu học phí trong quá trình tập nghề.⁽⁵⁾ 

• Trách nhiệm bồi thường thiệt hại của mỗi bên khi vi phạm hợp đồng; 

• Thanh lý hợp đồng; 

• Các thỏa thuận khác không trái pháp luật và đạo đức xã hội. 

ii. Người lao động phải đủ 14 tuổi trở lên và phải có đủ sức khỏe phù hợp với yêu cầu học nghề, tập nghề. Trường hợp công việc học nghề, tập nghề thuộc danh mục nghề, công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm do Bộ trưởng Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội ban hành phải từ đủ 18 tuổi trở lên.⁽⁶⁾ 

iii. Người sử dụng lao động đáp ứng các yêu cầu về thời gian và kế hoạch đào tạo trong quá trình học nghề, tập nghề, cụ thể: 

• Thời gian đào tạo được thực hiện theo yêu cầu của từng chương trình đào tạo, gồm: thời gian thực học kiến thức nghề, kỹ năng mềm; thời gian thực học thực hành nghề; thời gian kiểm tra trước, trong quá trình đào tạo, kiểm tra kết thúc khóa học; trong đó thời gian thực học thực hành nghề tối thiểu chiếm 80% tổng thời gian khóa học.⁽⁷⁾ 

• Việc bố trí thời gian thực học được thực hiện linh hoạt trong ngày; trong tuần (ngày làm việc hoặc ngày thứ bảy, chủ nhật, ngày nghỉ) theo yêu cầu của học viên và được cụ thể trong kế hoạch đào tạo của từng khóa học, lớp học.⁽⁸⁾ 

• Thời gian học mỗi buổi tối đa là 05 (năm) giờ và thời gian học trong một ngày tối đa là 08 (tám) giờ.⁽⁹⁾ 

• Kế hoạch đào tạo của từng khóa học, lớp học được xây dựng linh hoạt, phù hợp với đối tượng học viên, đặc điểm của vùng, miền và phải bảo đảm thực hiện nội dung chương trình đào tạo.⁽¹⁰⁾ 

iv. Trong thời gian học nghề, tập nghề, nếu người lao động trực tiếp hoặc tham gia lao động thì người sử dụng lao động phải trả lương cho người lao động theo mức do hai bên thỏa thuận.⁽¹¹⁾ 

v. Hết thời hạn học nghề, tập nghề, hai bên phải ký kết hợp đồng lao động khi đủ các điều kiện theo quy định của Bộ luật Lao động.⁽¹²⁾ Theo đó, người sử dụng lao động cần đảm bảo chuẩn bị sẵn vị trí việc làm phù hợp với kỹ năng nghề trong thời gian tập nghề, học nghề của người lao động. 

⁽¹⁾ Khoản 2 Điều 61 Bộ luật Lao động 2019.

⁽²⁾ Khoản 1 Điều 41 Luật Giáo dục nghề nghiệp 2014.

⁽³⁾ Khoản 3 Điều 61 Bộ luật Lao động 2019. 

⁽⁴⁾ Khoản 2 Điều 39 Luật Giáo dục nghề nghiệp. 

⁽⁵⁾ Khoản 3 Điều 61 Bộ luật Lao động 2019.

⁽⁶⁾ Khoản 2 Điều 61 Bộ luật Lao động 2019. 

⁽⁷⁾ Khoản 1 Điều 9 Thông tư 43/2015/TT-BLĐTBXH.

⁽⁸⁾ Khoản 2 Điều 9 Thông tư 43/2015/TT-BLĐTBXH. 

⁽⁹⁾ Khoản 3 Điều 9 Thông tư 43/2015/TT-BLĐTBXH.

⁽¹⁰⁾ Khoản 4 Điều 9 Thông tư 43/2015/TT-BLĐTBXH. 

⁽¹¹⁾ Khoản 5 Điều 61 Bộ luật Lao động 2019.

⁽¹²⁾ Khoản 6 Điều 61 Bộ luật lao động 2019.

Chia sẻ: