Một số vấn đề cần lưu ý khi làm tác phẩm dịch

Tác phẩm dịch là một loại tác phẩm phái sinh, một loại tác phẩm giữ vị trí độc đáo trong phạm vi quyền tác giả. Về bản chất, bản dịch bao gồm việc diễn giải lại một tác phẩm văn học, nghệ thuật hoặc khoa học sang một ngôn ngữ khác, cho phép tác phẩm đó tiếp cận được với nhiều đối tượng độc giả mới và vượt qua các rào cản về văn hóa và ngôn ngữ. Trong quá trình dịch tác phẩm, bản dịch vẫn giữ được nội dung của tác phẩm gốc và sẽ có một chút biến tấu, thường phản ánh phong cách và bối cảnh văn hóa của phù hợp với ngôn ngữ mà người dịch muốn dịch. Bài viết này sẽ nêu một số điều kiện cần tuân thủ khi dịch một tác phẩm theo quy định của pháp luật Việt Nam đối với quyền tác giả nhằm cung cấp cho người đọc góc nhìn tổng quan và những vấn đề cần lưu ý đối với tác phẩm dịch. 

1. Về thẩm quyền làm tác phẩm dịch 

Theo quy định của Luật Sở hữu trí tuệ hiện hành (“Luật SHTT”), quyền làm tác phẩm phái sinh, trong đó có tác phẩm dịch là quyền tài sản, vì vậy chỉ có chủ sở hữu quyền tác giả của tác phẩm mới được phép làm tác phẩm dịch. Từ Điều 36 đến Điều 41 Luật SHTT quy định về các chủ sở hữu quyền tác giả, bao gồm: 

• Chủ sở hữu quyền tác giả; 

• Chủ sở hữu quyền tác giả là các đồng tác giả; 

• Chủ sở hữu quyền tác giả là tổ chức, cá nhân giao nhiệm vụ cho tác giả hoặc giao kết hợp đồng với tác giả; 

• Chủ sở hữu quyền tác giả là người thừa kế; 

• Chủ sở hữu quyền tác giả là người được chuyển giao quyền. 

Vì vậy, chủ sở hữu quyền tác giả thuộc các trường hợp nêu trên đương nhiên được phép làm tác phẩm dịch. 

2. Về điều kiện bảo hộ cho tác phẩm dịch 

Tác phẩm dịch được bảo hộ như một tác phẩm gốc nếu không gây phương hại đến quyền tác giả đối với tác phẩm được dùng để làm tác phẩm dịch. Ngoài ra, tác phẩm dịch phải do tác giả trực tiếp sáng tạo bằng lao động trí tuệ của mình mà không sao chép từ tác phẩm của người khác. 

Để tác phẩm dịch không gây phương hại đến quyền tác giả của tác phẩm, người làm tác phẩm dịch phải được chủ sở hữu quyền tác giả, đồng chủ sở hữu quyền tác giả đồng ý cho phép dịch dựa trên tác phẩm gốc theo quy định của pháp luật hoặc chính bản thân chủ sỡ hữu quyền tác giả của tác phẩm gốc được dùng làm tác phẩm dịch đó thực hiện dịch. 

Tuy nhiên, một vấn đề khác cần lưu ý, mặc dù tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả, đồng chủ sở hữu quyền tác giả cho phép làm tác phẩm dịch, quyền nhân thân của tác phẩm gốc được dùng làm tác phẩm dịch vẫn được bảo lưu. Cụ thể, tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả được giữ lại quyền được nêu tên thật hoặc bút danh trên tác phẩm quy định áp dụng cả khi tác phẩm được sử dụng làm tác phẩm phái sinh. Theo đó, khi công bố, sử dụng tác phẩm phái sinh, người làm tác phẩm dịch phải nêu tên thật hoặc bút danh của tác giả của tác phẩm được dùng làm tác phẩm phái sinh. 

3. Mức phạt đối với hành vi xâm phạm quyền làm tác phẩm phái sinh 

Căn cứ vào quy định hiện tại, trường hợp người làm tác phẩm dịch từ tác phẩm gốc nếu không được sự cho phép của tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả, cá nhân bị phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng và bị buộc dỡ bỏ bản sao tác phẩm vi phạm dưới hình thức điện tử, trên môi trường Internet và kỹ thuật số. Đối với tổ chức, khung phạt tiền đối với hành vi xâm phạm quyền làm tác phẩm phái sinh gấp 02 lần khung phạt tiền đối với cá nhân, cụ thể mức phạt cho hành vi vi phạm nêu trên đối với tổ chức là từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng và áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả tương tự như đối với cá nhân. 

Bài viết liên quan:

1/ Xâm phạm quyền tác giả đối với tác phẩm điện ảnh

2/ Đăng ký nhãn hiệu âm thanh tại Việt Nam

3/ Vấn đề quyền tác giả trong các show truyền hình thực tế

Chia sẻ: