Lãi phạt trong hợp đồng tín dụng

Hợp đồng tín dụng là một trong những loại giao dịch phổ biến, được thiết lập thường xuyên giữa tổ chức tín dụng và khách hàng để thực hiện hoạt động cấp tín dụng theo quy định của pháp luật. Lãi suất quy định trong hợp đồng tín dụng thường có ba loại: lãi trong hạn, lãi quá hạn và lãi phạt. Tuy nhiên, trên thực tế, việc áp dụng “lãi phạt còn tồn tại nhiều tranh cãi.  

Để thống nhất áp dụng, Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao đã ban hành Nghị quyết số 01/2019/NQ-HĐTP quy định chi tiết về việc tính lãi trong hợp đồng tín dụng, phân biệt rõ theo thời điểm giao kết hợp đồng, trước hay sau ngày 01/01/2017, đồng thời đặt giới hạn rõ ràng về phạm vi tính lãi được pháp luật công nhận. Cụ thể:  

Theo quy định tại Nghị Quyết số 01/2019/NQ-HĐTP, đối với các hợp đồng tín dụng xác lập trước ngày 01/01/2017, lãi mà khách hàng phải trả cho tổ chức tín dụng chỉ bao gồm lãi trên nợ gốc trong hạn và lãi trên nợ gốc quá hạn. Đối với các hợp đồng tín dụng xác lập sau ngày 01/01/2017 mới bao gồm phạt lãi chậm trả tính trên nợ gốc trong hạn. Điều 12 của Nghị Quyết quy định rõ “Hợp đồng vay tài sản có thỏa thuận xử lý đối với hành vi không trả nợ đúng hạn của bên vay thì Tòa án xem xét, quyết định theo nguyên tắc chỉ xử lý một lần đối với mỗi hành vi không trả nợ đúng hạn.” 

Một số ngân hàng coi “lãi phạt” là một hình thức lãi hợp pháp và được thỏa thuận trong hợp đồng. Tuy nhiên, nhiều bản án của tòa án lại không chấp nhận loại lãi này vì cho rằng không có cơ sở pháp lý rõ ràng, đặc biệt đối với các hợp đồng ký trước năm 2017. Cụ thể, tại Quyết định giám đốc thẩm số 01/2017/KDTM-GĐT ngày 01/3/2017 của Tòa Án Nhân Dân Tối Cao (được phát triển thành Án Lệ số 11/2021/AL), tòa án nhận định như sau: 

“Ngoài ra, Tòa án cấp sơ thẩm căn cứ theo thỏa thuận của các bên tại khoản 5.4 Điều 5 Hợp đồng tín dụng về lãi phạt chậm trả trên số lãi chưa thanh toán “lãi phạt chậm trả là quá 10 ngày kể từ ngày đáo hạn, mức lãi phạt là 2% trên số lãi chưa thanh toán; quá 30 ngày kể từ ngày đáo hạn, mức lãi phạt là 5% trên số lãi chưa thanh toán” để chấp nhận yêu cầu của Ngân hàng buộc Công ty B phải trả số tiền lãi phạt chậm trả 123.254.156 đồng là không đúng pháp luật, không được chấp nhận vì đây là lãi chồng lãi. Tòa án cấp phúc thẩm không phát hiện ra sai sót này, vẫn giữ nguyên quyết định này của bản án sơ thẩm cũng là không đúng.”  

Hướng Dẫn số 25/HD-VKSTC ngày 18/4/2022 về một số nội dung kiểm sát việc giải quyết vụ án kinh doanh, thương mại về “Tranh chấp hợp đồng tín dụng” cũng nêu rõ: 

“Hiện nay, chưa có quy định nào cho phép phạt nhiều lần về cùng vi phạm trong HĐTD. Điều 12 Nghị quyết 01/2019/NQ-HĐTP ngày 11/01/2019 của Hội đồng Thẩm phán TAND tối cao hướng dẫn áp dụng một số quy định của pháp luật về lãi, lãi suất, phạt vi phạm (Nghị quyết 01/2019/NQ-HĐTP) quy định nguyên tắc “chỉ xử lý một lần đối với mỗi hành vi không trả nợ đúng hạn”. Do vậy, nếu các bên đã thỏa thuận về lãi suất quá hạn (thường bằng 150% lãi suất vay trong hạn), lại còn quy định thêm khoản phạt chậm trả hoặc lãi đối với lãi chậm trả là không đúng.”  

Như vậy, đối với các hợp đồng tín dụng được giao kết trước ngày 01/01/2017, việc ngân hàng yêu cầu bên vay phải thanh toán khoản lãi phạt là không đúng quy định pháp luật. Do đó, đối với trường hợp này, khách hàng vay có căn cứ để đàm phán với ngân hàng miễn khoản lãi phạt này hoặc từ chối thanh toán. 

 Bài viết liên quan

1. Điều kiện mua bán nợ từ nghiệp vụ cho vay của tổ chức tín dụng
2. Trình tự thủ tục mua bán nợ của tổ chức tín dụng

Chia sẻ: