Khung pháp lý mới về dữ liệu tại Việt Nam

Chính phủ Việt Nam đã thể hiện quyết tâm mạnh mẽ trong việc thúc đẩy phát triển nền kinh tế công nghệ cao và kinh tế số thông qua việc ban hành nhiều chính sách quan trọng. Khởi đầu từ Nghị quyết số 52-NQ/TW của Bộ Chính trị vào năm 2019, quốc gia đã chính thức định hướng tham gia tích cực vào cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Đặc biệt, tại Đại hội XIII của Đảng, lần đầu tiên các khái niệm về chuyển đổi số, kinh tế số và xã hội số được chính thức hóa trong các văn kiện, đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong nhận thức và định hướng phát triển của đất nước. 

Để cụ thể hóa các định hướng chiến lược, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 749/QĐ-TTg vào năm 2020, phê duyệt Chương trình Chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, với tầm nhìn đến năm 2030. Chương trình đặt ra mục tiêu đưa Việt Nam trở thành một trong 50 quốc gia dẫn đầu về Chính phủ điện tử, đồng thời phát triển toàn diện hệ sinh thái số bao gồm Chính phủ số, kinh tế số và xã hội số. Song song với đó là việc thúc đẩy sự phát triển của các doanh nghiệp công nghệ số Việt Nam, tạo điều kiện để họ có thể vươn ra thị trường toàn cầu. 

Luật Dữ liệu 2024 đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc hoàn thiện khung pháp lý về quản lý và phát triển dữ liệu số. Luật này thiết lập năm nguyên tắc cốt lõi trong việc xây dựng, phát triển và bảo vệ dữ liệu, đặc biệt nhấn mạnh vào tính công khai, minh bạch và bảo đảm quyền lợi của các bên liên quan. Đồng thời, luật cũng quy định chi tiết về việc xây dựng Trung tâm dữ liệu quốc gia và Cơ sở dữ liệu tổng hợp quốc gia, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển của nền kinh tế số Việt Nam trong tương lai. 

Các quy định đáng chú ý của Luật Dữ Liệu 2024: 

1. Quy định về sàn dữ liệu

Luật Dữ liệu đã chính thức giới thiệu khái niệm “Sàn dữ liệu” như một cơ chế mới trong hệ sinh thái số quốc gia. Sàn dữ liệu được định nghĩa là nền tảng kỹ thuật số chuyên biệt, đóng vai trò then chốt trong việc cung cấp và phân phối tài nguyên dữ liệu, nhằm thúc đẩy hoạt động nghiên cứu khoa học, phát triển khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo. Nền tảng này tạo ra một hệ sinh thái số toàn diện, nơi các bên liên quan có thể tương tác, giao dịch và trao đổi dữ liệu cùng các sản phẩm, dịch vụ có liên quan một cách hiệu quả và an toàn. 

Để đảm bảo tính chuyên nghiệp và độ tin cậy, pháp luật quy định rằng chỉ các tổ chức đáp ứng tiêu chuẩn nghiêm ngặt mới được phép vận hành sàn dữ liệu. Cụ thể, đơn vị điều hành phải là đơn vị sự nghiệp công lập hoặc doanh nghiệp nhà nước, đồng thời phải đáp ứng đầy đủ các điều kiện về năng lực kỹ thuật, nhân sự và được cấp phép hoạt động theo quy định của pháp luật hiện hành.

2. Xây dựng Cơ sở dữ liệu tổng hợp quốc gia

Cơ sở Dữ liệu Tổng hợp Quốc gia là hệ thống thông tin then chốt được Chính phủ xây dựng và quản lý tập trung tại Trung tâm Dữ liệu Quốc gia. Hệ thống này được thiết kế với các tiêu chuẩn nghiêm ngặt nhằm đảm bảo tính toàn vẹn, an toàn và hiệu quả trong quản lý dữ liệu quốc gia. 

Việc khai thác và sử dụng dữ liệu được thực hiện thông qua hệ sinh thái số đa nền tảng, với Cổng Dữ liệu Quốc gia và Cổng Dịch vụ Công Quốc gia là các điểm truy cập chính. Hệ thống tích hợp nền tảng định danh và xác thực điện tử tiên tiến, đảm bảo tính bảo mật và tin cậy trong quá trình truy cập. Trung tâm Dữ liệu Quốc gia cung cấp hạ tầng công nghệ hiện đại, bao gồm các giải pháp phần mềm và phần cứng chuyên dụng, nhằm tối ưu hóa việc truy cập và xử lý dữ liệu. 

Với khả năng phân tích dữ liệu chuyên sâu, hệ thống đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ hoạch định chính sách và thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội, đồng thời tạo nền tảng cho sự phát triển của các sản phẩm và dịch vụ dữ liệu mới. 

3. Sản phẩm, dịch vụ phân tích, tổng hợp dữ liệu

Theo quy định của Luật Dữ Liệu, sản phẩm phân tích, tổng hợp dữ liệu là kết quả của việc xử lý dữ liệu thành thông tin chuyên sâu, hữu ích theo nhu cầu của người sử dụng ở các cấp độ khác nhau. Dịch vụ phân tích, tổng hợp dữ liệu là hoạt động xử lý dữ liệu theo yêu cầu cụ thể của bên sử dụng dịch vụ. 

Các tổ chức kinh doanh sản phẩm, dịch vụ phân tích và tổng hợp dữ liệu – nếu có khả năng gây ảnh hưởng đến quốc phòng, an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội, đạo đức xã hội và sức khỏe cộng đồng – bắt buộc phải đăng ký hoạt động và tuân thủ quản lý theo quy định của pháp luật về đầu tư. 

Luật Dữ Liệu 2024 cũng quy định về trách nhiệm của tổ chức cung cấp dịch vụ phân tích, tổng hợp dữ liệu, sàn dữ liệu. Cụ thể: **** 

(i) Cung cấp dịch vụ cho tổ chức, cá nhân dựa trên hợp đồng cung cấp dịch vụ. 

(ii) Đảm bảo kênh tiếp nhận thông tin và dịch vụ hoạt động thông suốt, liên tục. 

(iii) Thường xuyên quản lý, kiểm tra và giám sát an toàn và bảo mật dữ liệu; chủ động phòng ngừa, ngăn chặn và xử lý rủi ro; theo dõi các hành vi có thể ảnh hưởng đến việc bảo vệ dữ liệu. 

(iv) Tuân thủ các quy định pháp luật về an toàn thông tin mạng, an ninh mạng, giao dịch điện tử và các quy định liên quan khác. 

Luật Dữ liệu 2024 có hiệu lực từ ngày 01/7/2025. 

Bài viết liên quan:

1/ Đánh giá tác động xử lý dữ liệu cá nhân

2/ Đối tượng áp dụng và các nguyên tắc cơ bản của GDPR

3/ Thông tin của người tiêu dùng theo quy định của luật bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2023

Chia sẻ: