Như đã trình bày ở bài viết trước, khác với việc tiến hành khởi kiện tại Tòa Án, việc giải quyết tranh chấp bằng trọng tài có nhiều vấn đề đặc biệt cần lưu ý. Bên cạnh các vấn đề về kiểm tra tính hiệu lực của thỏa thuận trọng tài và thực hiện các công việc để đảm bảo quyền lựa chọn trọng tài, các vấn đề dưới đây cũng là những công việc quan trọng nhưng lại thường chưa được quan tâm đúng mực:
Xem thêm: Giải Quyết Tranh Chấp Bằng Trọng Tài (Phần 1).
3. Lựa chọn và phỏng vấn trọng tài viên
Một điểm khác biệt cơ bản khi giải quyết tranh chấp bằng trọng tài so với quy trình tố tụng của Tòa án là các bên sẽ được quyền lựa chọn trung tâm trọng tài và cả trọng tài viên để giải quyết tranh chấp của mình. Quy định này cho phép các bên tranh chấp được lựa chọn những trọng tài viên có chuyên môn và kỹ năng phù hợp nhất cho tranh chấp của các bên.
Xuất phát từ tính chung thẩm của phán quyết trọng tài, các bên cần thực sự cẩn trọng trong việc lựa chọn trọng tài viên để giải quyết tranh chấp của mình.
Tuy nhiên, một hội đồng trọng tài giỏi chỉ khi có trọng tài viên giỏi, việc hội đồng trọng tài có đủ năng lực giải quyết tranh chấp giữa các bên không sẽ phụ thuộc nhiều vào những trọng tài viên mà các bên lựa chọn. Trên thực tế, khi lựa chọn trọng tài viên, các bên thường có xu hướng chọn những trọng tài viên nổi tiếng hoặc có quen biết với mình, cách lựa chọn này tuy có nhiều lợi ích, nhưng cũng không hẳn phù hợp với mọi hoàn cảnh. Theo quan điểm của tác giả, trọng tài viên được lựa chọn nên là trọng tài viên “phù hợp”, họ không cần phải quá nổi tiếng nhưng phải có kiến thức, chuyên môn phù hợp. Bên cạnh đó, việc xem xét quan điểm của người được lựa chọn về vấn đề pháp lý tranh chấp cũng là một vấn đề để xem xét.
Ngoài ra, trước khi chính thức nộp hồ sơ chỉ định trọng tài viên, bên chỉ định nên dành thời gian để phỏng vấn sơ bộ đối với trọng tài viên mình dự định chỉ định về thời gian, chuyên môn, kinh nghiệm của họ đối với các vụ việc tương tự trước khi đưa ra quyết định cuối cùng. Việc trao đổi này chỉ là về quan điểm và những vấn đề chung nhằm đảm bảo trọng tài viên được chỉ định có đủ thời gian nghiên cứu và giải quyết vụ việc một cách tốt nhất, không đi sâu và tránh làm lộ quá nhiều thông tin vụ việc vì người này vẫn chưa được chính thức chỉ định làm trọng tài viên.
4. Lưu ý thực hiện quyền phản đối trong tố tụng trọng tài
Khi thực hiện tố tụng tại Tòa Án, nếu phát hiện Tòa án có sai sót trong quá trình giải quyết vụ án, và vụ việc đang được giải quyết theo hướng bất lợi cho mình. Bên bị bất lợi thường có xu hướng giữ bí mật các sai sót tố tụng đó lại để kháng cáo phúc thẩm hoặc yêu cầu xem xét lại theo thủ tục tái thẩm/giám đốc thẩm. Tuy nhiên, chiêu trò này sẽ không thể áp dụng khi giải quyết tranh chấp bằng Trọng tài bởi tố tụng trọng tài không có thủ tục xem xét lại bản án.
Ngoài ra, theo quy định tại Điều 13 LTTT, trong trường hợp một bên phát hiện có vi phạm quy định của Luật này hoặc của thỏa thuận trọng tài mà vẫn tiếp tục thực hiện tố tụng trọng tài và không phản đối những vi phạm trong thời hạn do Luật này quy định thì mất quyền phản đối tại Trọng tài hoặc Tòa án. Do đó, dù là không đồng ý với thẩm quyền trọng tài hay các vi phạm về nội dung, thủ tục trong quá trình giải quyết tranh chấp bằng trọng tài, các bên phải ngay lập tức thực hiện quyền phản đối để tránh trường hợp bị mất quyền.
Thực hiện tố tụng tại trọng tài là một quá trình dài và đòi hỏi người thực hiện phải có những kinh nghiệm và kiến thức nhất định, loạt bài “giải quyết tranh chấp bằng trọng tài và những vấn đề cần lưu ý” này cũng không thể bao quát được hết tất cả những vấn đề phát sinh, tuy nhiên, chúng tôi mong rằng loạt bài viết này cũng đã mang lại được cho người đọc một số kiến thức hữu ích về việc giải quyết tranh chấp tại trọng tài để có thể vận dụng trong tương lai.
