Đăng ký nhãn hiệu âm thanh tại Việt Nam

Bạn đã từng bao giờ nghe bài hát quảng cáo gắn liền với tên tuổi và tạo nên một dấu ấn riêng của một thương hiệu như bài hát “SỮA TƯƠI VINAMILK 100%” của thương hiệu Vinamilk hay “Bạn muốn mua ti vi, đến Điện Máy Xanh” của thương hiệu Điện Máy Xanh trên bất kỳ phương tiện truyền thông nào hay chưa? Chỉ cần một vài giây, người nghe đã có thể nhận biết được thương hiệu đang được quảng bá. Các bài hát nêu trên giúp người tiêu dùng nhận diện hàng hoá/dịch vụ của bất kỳ doanh nghiệp nào, chúng có thể được xác định là một “nhãn hiệu âm thanh”. Thế liệu bài hát nêu trên có thể được bảo hộ dưới dạng nhãn hiệu âm thanh hay không? Chúng ta sẽ cùng xem xét và phân tích dựa trên bài viết này.  

1. Nhãn hiệu âm thanh là gì? 

Nhãn hiệu là dấu hiệu dùng để phân biệt hàng hóa, dịch vụ của các tổ chức, cá nhân khác nhau.1 Nhãn hiệu không chỉ đơn thuần là nhãn hiệu truyền thống mà còn là nhãn hiệu phi truyền thống, bao gồm các nhãn hiệu âm thanh, mùi hương,…. Thực tiễn các quốc gia trên thế giới hiện nay, nhãn hiệu phi truyền thống đã được chấp thuận. Việt Nam chính thức bổ sung nhãn hiệu phi truyền thống, bao gồm cả nhãn hiệu âm thanh sau khi chính thức trở thành thành viên của Hiệp định thương mại tự do thế hệ mới CPTPP (“CPTPP”). Theo khoản 1 Điều 72 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 sửa đổi bổ sung năm 2009, 2020 và 2022, nhãn hiệu phải đáp ứng một trong các điều kiện là dấu hiệu nhìn thấy được dưới dạng chữ cái, từ ngữ, hình vẽ, hình ảnh, hình ba chiều hoặc sự kết hợp các yếu tố đó, được thể hiện bằng một hoặc nhiều màu sắc hoặc dấu hiệu âm thanh thể hiện được dưới dạng đồ họa. Các điều khoản về bảo hộ nhãn hiệu âm thanh được bổ sung theo Luật Sở hữu trí tuệ sửa đổi bổ sung năm 2022 và có hiệu lực thi hành ngày 14/01/2022.  

Luật Sở hữu trí tuệ hiện hành không định nghĩa như thế nào là nhãn hiệu âm thanh. Tham khảo định nghĩa từ Tổ chức sở hữu trí tuệ thế giới (World Intellectual Property Organization – WIPO), nhãn hiệu âm thanh có thể bao gồm: những âm thanh là âm nhạc, âm nhạc này có thể là đã tồn tại từ trước, cũng có thể là được sáng tác mới để phục vụ cho mục đích đăng ký nhãn hiệu hoặc những âm thanh không phải là âm nhạc đang tồn tại trong tự nhiên (ví dụ: như tiếng kêu của các con vật hoặc những âm thanh được tạo ra bởi những những đặc tính địa lý hoặc khí tượng học) hoặc những âm thanh được tạo ra bởi các thiết bị, máy móc hoặc những phương tiện do con người tạo ra (kiếm thêm nguồn). Hay căn cứ theo § 45, 15 U.S.C. 1127 Đạo luật Laham nhãn hiệu âm thanh có thể là một đoạn âm thanh hoặc cũng có thể là sự kết hợp của các loại âm thanh khác nhau như: Âm thanh từ các nhạc cụ, từ giọng hát hay tiếng kêu của động vật và âm thanh phát ra từ các vật dụng khác… đủ để người tiêu dùng có thể ghi nhớ và phân biệt được 

Từ những định nghĩa trên, chúng ta có thể hiểu rằng, nhãn hiệu âm thanh là một dấu hiệu giúp nhận diện hàng hoá/dịch vụ của một doanh nghiệp dưới hình thức âm thanh.  

2. Các điều kiện thẩm định về nhãn hiệu âm thanh  

Quy định pháp luật Việt Nam hiện hành chỉ quy định về các yêu cầu đối với đơn đăng ký nhãn hiệu, cụ thể nhãn hiệu là âm thanh thì mẫu nhãn hiệu phải là tệp âm thanh và bản thể hiện dưới dạng đồ họa của âm thanh đó.2 Theo Sổ tay thủ tục thẩm định nhãn hiệu TMEP, nhãn hiệu âm thanh phải có những đặc điểm như là âm thanh (i) tùy ý, (ii) độc đáo và (iii) có khả năng phân biệt. Nhãn hiệu âm thanh có thể là một chuỗi các âm thanh hoặc nốt nhạc, có hoặc không có lời; và lời nói kèm theo nhạc.3 Những đoạn âm thanh này mang tính đặc trưng đủ để người nghe có thể nhận biết được hàng hóa/dịch vụ đang được hướng đến. Thế nhưng, cần lưu ý rằng, những đoạn âm thanh này không phải là âm thanh thông thường như âm thanh đồng hồ báo thức, các thiết bị có âm thanh cảnh báo hoặc tín hiệu, điện thoại và thiết bị báo động cá nhân.  

Theo hướng dẫn của EUIPO về thẩm định nhãn hiệu âm thanh, tương tự với nhãn hiệu truyền thống, nhãn hiệu âm thanh phải có khả năng biệt tự thân, theo đó người tiêu dùng liệu có nhận diện âm thanh dễ ghi nhớ và hàng hóa/dịch vụ gắn liền với một doanh nghiệp, và đặc biệt phải có một độ vang dội nhất định. Điều 15 Hướng dẫn thẩm định nhãn hiệu đưa ra các ví dụ về những nhãn hiệu khó có thể được bảo hộ là nhãn hiệu âm thanh nếu như không có các bằng chứng về phân biệt, bao gồm: 

• mảnh nhạc cơ bản chỉ bao gồm một hoặc hai nốt; 
• âm thanh nằm trong phạm vi công cộng; 
• âm thanh quá dài để có thể được xác định là dấu hiệu địa lý; 
• âm thanh gắn liền với hàng hoá/dịch vụ. 

Trong vụ án Berliner Verkehrsbetribe – BVG, vào ngày 15/03/2023, BVG – một công ty hoạt động trong lĩnh vận vận chuyển tại Berlin, đã đăng ký nhãn hiệu âm thanh tại EU với số đơn là 018849003, cho Nhóm 39: “vận tải; vận chuyển hành khách; đóng gói hàng hoá; cất giữ hàng hoá; tổ chức chuyến đi”. Nhãn hiệu được đăng ký là một âm thanh chuông với chỉ vỏn vẹn 02 giây. Chuyên viên cho rằng, các giai điệu ngắn thường phổ biến trong ngành vận tải. Các âm thanh xuất hiện trước và sau cái thông báo để làm gia tăng sự chú ý của công chúng. Đặc biệt hơn, khi càng có nhiều âm thanh quen thuộc được sử dụng trong một lĩnh vực nhất định, âm thanh càng phải nổi bật hơn để phân biệt. Một trong những yếu tố chính để nhãn hiệu âm thanh được bảo hộ là liệu nhãn hiệu có đủ tính phân biệt và có chỉ ra được nguồn gốc thương mại hay không. 

Từ những quy định nêu trên, chúng ta có thể rút kinh nghiệm về các yếu tố để đánh giá những hiệu âm thanh tại Việt Nam như sau: 

• Nhãn hiệu âm thanh phải có khả năng phân biệt tự thân, đủ để người tiêu dùng có thể ghi nhớ; 
• Nhãn hiệu âm thanh phải có nguồn gốc thương mại gắn liền với hàng hoá/dịch vụ cụ thể; 
• Độ dài của âm thanh phải mức trung bình có thể là 01 đến 02 phút. 

Từ những nội dung nêu trêu, chủ đơn có thể tham khảo các điều kiện thẩm định nhãn hiệu tại nước ngoài để đánh giá cho nhãn hiệu âm thanh dự định đăng ký tại Việt Nam. 

Bài viết liên quan:

1/ Đăng ký bảo hộ nhãn hiệu tại Mỹ (Hoa Kỳ)

2/ Đăng ký bảo hộ nhãn hiệu tại Myanmar

3/ Đăng ký bảo hộ nhãn hiệu tại Trung Quốc

4/ Đăng ký bảo hộ nhãn hiệu tại Châu Âu

Chia sẻ: