1. Thực tiễn giải quyết các vụ án tranh chấp quyền SHTT tại TAND

Theo số liệu thống kê của Toà án nhân dân tối cao từ 01/07/2006 (giai đoạn sau khi có Luật sở hữu trí tuệ) cho đến ngày 22/6/2009 thì toàn ngành Toà án chỉ thụ lý được 108 vụ án tranh chấp về quyền sở hữu trí tuệ (trong đó chiếm đa số là tranh chấp về quyền tác giả với 90 vụ; tranh chấp về quyền sở hữu công nghiệp chiếm 10 vụ; tranh chấp về hợp đồng sử dụng tác phẩm chiếm 05 vụ, tranh chấp về hợp đồng chuyển giao công nghệ chiếm 03 vụ). 

Như vậy, có thể thấy, so với thực tế các vụ tranh chấp phát sinh liên quan đến quyền sở hữu trí tuệ, số lượng các vụ án về lĩnh vực liên quan được toà án thụ lý và xét xử còn khá hạn chế. Nguyên nhân lớn nhất là một loạt các vướng mắc, bất cập trong cả luật giải quyết và quy trình xét xử, bao gồm:

– Thời gian giải quyết kéo dài;

– Thiếu các biện pháp khẩn cấp tạm thời hữu hiệu;

– Khó khăn trong việc xác định thiệt hại do hành vi xâm phạm quyền SHTT gây ra;

– Năng lực giải quyết các vụ án tranh chấp về quyền SHTT chưa đáp ứng được yêu cầu.

2. Sự cần thiết của việc thành lập toà chuyên trách về SHTT

Như các phần trên đã đề cập, thực trạng về các khó khăn, hạn chế và bất cập đang chỉ ra rằng có thể Việt Nam sẽ cần đến một Tòa chuyên trách về SHTT. Tòa chuyên trách này nên được quy định tương tự như với các Tòa chuyên trách khác như Tòa kinh tế, Tòa lao động, v.v… nhằm đảm bảo tính thống nhất trong toàn bộ hệ thống tư pháp của Việt Nam.

Xem thêm: Sự Cần Thiết Của Tòa Án Chuyên Trách Sở Hữu Trí Tuệ (phần 1).

Việc thành lập một Tòa chuyên trách về SHTT sẽ có một số lợi ích như sau:

2.1 Tạo điều kiện để phát triển nguồn thẩm phán chuyên trách về SHTT

Pháp luật điều chỉnh quyền SHTT thường rất phức tạp và các công nghệ được các luật đó bảo vệ có thể còn phức tạp hơn. Do vậy, cần có những thẩm phán có chuyên môn và kinh nghiệm đặc thù trong lĩnh vực SHTT để đảm bảo việc xét xử kịp thời và kết quả vụ án chính xác, nhất quán. Mặc dù việc tạo ra một Tòa chuyên trách về SHTT không đảm bảo rằng các thẩm phán sẽ có đủ năng lực trong những vấn đề đó, nhưng các tòa chuyên biệt về SHTT sẽ tăng cường khả năng giải quyết tranh chấp SHTT bằng cách phân chia các vụ việc cho một số lượng thẩm phán chuyên biệt cụ thể. Các tòa chuyên trách SHTT cũng phải tạo điều kiện bổ nhiệm các thẩm phán có kiến thức chuyên môn về SHTT. Điều này sẽ dẫn đến việc xét xử các tranh chấp SHTT chất lượng cao hơn và có một nguồn thẩm phán về SHTT có trình độ cao và nhất quán hơn.

2.2 Việc ra bản án, quyết định của TAND sẽ hiệu quả hơn

Các Tòa chuyên trách SHTT thường đưa ra các quyết định nhanh chóng và hiệu quả hơn, do các thẩm phán trong các tòa án chuyên trách thường được yêu cầu có kiến thức chuyên môn, họ có thể hiểu được các thủ tục và kỹ thuật liên quan đến các vụ việc về quyền SHTT. Điều này giúp tiết kiệm thời gian và cho phép nguồn lực của tòa án được sử dụng hiệu quả hơn. Với việc tăng cường năng lực tư pháp trong việc giải quyết hiệu quả và hiệu quả các vụ việc về quyền SHTT, niềm tin của đương sự về việc lựa chọn tranh tụng tại TAND khi có tranh chấp SHTT cũng sẽ tăng lên.

2.3 Tạo ra sự nhất quán và thống nhất trong các bản án, quyết định của TAND trong cùng một vấn đề tranh chấp SHTT

Việc thành lập Tòa chuyên trách làm tăng tính nhất quán trong phán quyết của TAND nói chung về một vấn đề cụ thể. Việc hợp nhất các vụ việc về quyền SHTT cho một hoặc một số tòa án giúp giảm số lượng thẩm phán ra bản án, quyết định và giảm khả năng xảy ra xung đột, mâu thuẫn trong cách hiểu và xử lý. Sự nhất quán trong tranh tụng là rất quan trọng vì nó làm giảm sự thiếu chắc chắn và tăng khả năng dự đoán về kết quả vụ việc. Điều này làm giảm việc kiện tụng, vì nó trở nên rõ ràng hơn đối với các đương sự tiềm năng khi một vụ án không có cơ sở. Các doanh nghiệp tin tưởng hơn rằng các khoản đầu tư của họ vào công nghệ, tài sản SHTT sẽ được bảo vệ, cho phép họ hoạch định chiến lược kinh doanh tốt hơn, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.